Actueel
Extinction Rebellion krijgt overheidsgeld via speciaal fonds: ´Rebellie beloond´
Extinction Rebellion en de relatie met publieke financiering
Extinction Rebellion is een internationale klimaatbeweging die sinds de oprichting wereldwijd bekendheid heeft verworven. De organisatie zet zich in voor meer bewustwording en urgentie rond klimaatverandering, en doet dit via opvallende, vaak creatieve acties. In Nederland heeft de groep regelmatig het nieuws gehaald met evenementen die bedoeld zijn om een breed publiek te bereiken en het gesprek over duurzaamheid aan te wakkeren.
Hun acties variëren van bijeenkomsten en demonstraties tot tijdelijke blokkades van drukke plekken. Deze acties zijn bedoeld om aandacht te trekken, zowel van het publiek als van beleidsmakers. Extinction Rebellion benadrukt dat de acties geweldloos zijn en plaatsvinden vanuit de overtuiging dat dringende veranderingen nodig zijn om de klimaatcrisis te bestrijden.
Wat veel mensen minder weten, is dat de organisatie in Nederland deels middelen ontvangt via een fonds dat mede door de overheid wordt gefinancierd. Deze financiële relatie heeft geleid tot discussies over de rol van de staat bij het ondersteunen van maatschappelijke bewegingen die soms kritisch staan tegenover overheidsbeleid.
Publieke middelen via het SDG Gemeenschapsfonds
Een belangrijk element in deze discussie is het SDG Gemeenschapsfonds. Dit fonds is opgezet om burgerinitiatieven en lokale bewegingen te ondersteunen die bijdragen aan de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties. Deze 17 wereldwijde doelen richten zich op thema’s zoals klimaatbescherming, armoedebestrijding, gendergelijkheid en duurzame economische groei. Het streven is om deze doelen uiterlijk in 2030 te realiseren.
Het SDG Gemeenschapsfonds wil “lokale burgerbewegingen versnellen” en “systeemverandering mogelijk maken”. Op de officiële website van SDG Nederland wordt Extinction Rebellion genoemd als een voorbeeld van een zelforganiserende gemeenschap die effectief bijdraagt aan bewustwording en mobilisatie rond klimaatverandering.
Hoewel niet precies bekend is hoeveel financiële steun Extinction Rebellion uit dit fonds ontvangt, is wel duidelijk dat SDG Nederland in 2023 een subsidie van 580.000 euro kreeg. Dit budget wordt ingezet om uiteenlopende organisaties te ondersteunen die aan de SDG-doelen werken.
Rol van het ministerie van Buitenlandse Zaken
Het ministerie van Buitenlandse Zaken speelt een centrale rol in deze financieringsstructuur. Het financiert het bureau dat verantwoordelijk is voor SDG Nederland, waardoor publieke middelen terechtkomen in het SDG Gemeenschapsfonds. Dit fonds beslist vervolgens welke projecten en organisaties in aanmerking komen voor ondersteuning.
Zowel SDG Nederland als Extinction Rebellion hebben een ANBI-status (Algemeen Nut Beogende Instelling). Dit houdt in dat zij belastingvoordelen genieten en dat donateurs in veel gevallen giften kunnen aftrekken van de belasting. Deze status maakt het voor beide organisaties makkelijker om fondsen te werven en hun activiteiten te organiseren.
De combinatie van overheidsfinanciering en ANBI-status roept in sommige gevallen vragen op. Het kan voor buitenstaanders opvallend zijn dat een organisatie die actief en soms kritisch deelneemt aan het maatschappelijke debat, indirect via publieke middelen wordt ondersteund.
Actievormen en maatschappelijke discussie
Extinction Rebellion onderscheidt zich van traditionele belangenorganisaties door de manier waarop zij acties uitvoeren. De groep maakt gebruik van opvallende methoden, zoals sit-ins, tijdelijke blokkades van wegen of pleinen en protestacties bij kantoren en instellingen. Deze acties zijn bedoeld om maatschappelijke en politieke aandacht te vestigen op klimaatproblematiek.
Een voorbeeld is een actie in september 2020 op het Gustav Mahlerplein in Amsterdam. Daar blokkeerden deelnemers tijdelijk wegen en gebouwen. De politie verplaatste de demonstranten, maar de Raad van State oordeelde later dat deze verplaatsing onrechtmatig was.
Dergelijke gebeurtenissen leiden vaak tot publieke discussie. Voorstanders zien de acties als een noodzakelijke manier om klimaatverandering hoger op de agenda te krijgen, terwijl critici zich afvragen of deze vorm van actievoering altijd passend is.
Vrijwilligers en ondersteuning
Uit begrotingsgegevens van de Stichting Vrienden van XR blijkt dat Extinction Rebellion in Nederland in sommige gevallen vergoedingen toekent aan vrijwilligers. Deze vergoedingen zijn bedoeld voor mensen die zich meer dan twintig uur per week voor de organisatie inzetten. Het maximale bedrag kan oplopen tot circa 1.500 euro per maand.
Dit stelt vrijwilligers in staat om hun tijd en energie volledig te richten op activiteiten voor de beweging. In de non-profitsector is het niet ongebruikelijk dat langdurige, intensieve inzet wordt gecompenseerd, maar het blijft een punt van gesprek over hoe onafhankelijkheid en motivatie in balans worden gehouden.
Samenwerking tussen overheid en maatschappelijke organisaties
De relatie tussen overheid en maatschappelijke bewegingen is niet altijd eenvoudig. Aan de ene kant stimuleert de overheid burgerinitiatieven die bijdragen aan maatschappelijke doelen, zoals de SDG’s. Aan de andere kant kan steun aan groepen die ook kritisch zijn op beleid leiden tot vragen over de rolverdeling tussen overheid en civil society.
In het geval van Extinction Rebellion ligt de nadruk voor de overheid op het ondersteunen van projecten die bijdragen aan duurzaamheid en klimaatbewustzijn. Voor de beweging zelf is het belangrijk dat zij hun missie kan voortzetten zonder afbreuk te doen aan hun kernwaarden.
Invloed op het klimaatdebat
Extinction Rebellion heeft een duidelijke impact gehad op de manier waarop klimaatverandering wordt besproken in Nederland. Door hun zichtbare en vaak creatieve acties heeft het onderwerp regelmatig de media gehaald. Politici, beleidsmakers en burgers worden door deze acties gestimuleerd om over het onderwerp in gesprek te gaan.
De extra mogelijkheden die ontstaan door financiering via fondsen zoals het SDG Gemeenschapsfonds stellen de beweging in staat om meer activiteiten te organiseren, campagnes te voeren en een groter publiek te bereiken. Tegelijkertijd zorgt deze financiële relatie voor een blijvende discussie over de wenselijkheid en voorwaarden van publieke steun aan activistische organisaties.
Toekomstperspectief
De toekomst van Extinction Rebellion in Nederland zal mede afhangen van de balans tussen financiële steun en de manier waarop zij hun acties vormgeven. Blijft de organisatie vasthouden aan de huidige strategie, of zal publieke financiering leiden tot aanpassingen in hun aanpak?
Daarnaast zullen transparantie en verantwoording waarschijnlijk een grotere rol gaan spelen. Zowel voor overheden als maatschappelijke organisaties is het belangrijk om duidelijk te communiceren over de herkomst en besteding van middelen.
De bredere vraag is hoe een samenleving ruimte kan bieden aan burgerinitiatieven die bijdragen aan maatschappelijke doelen, terwijl er tegelijkertijd een open en eerlijk gesprek blijft over de manier waarop die steun wordt vormgegeven.
Conclusie
Extinction Rebellion is in korte tijd uitgegroeid tot een zichtbare speler in het Nederlandse klimaatdebat. De beweging heeft met haar acties bijgedragen aan bewustwording en heeft het gesprek over duurzaamheid versterkt. De financiële ondersteuning via het SDG Gemeenschapsfonds, dat mede door het ministerie van Buitenlandse Zaken wordt gefinancierd, geeft de organisatie extra mogelijkheden om haar missie voort te zetten.
Tegelijkertijd maakt deze relatie duidelijk dat de grens tussen activisme en beleidsondersteuning soms dun is. Het is een dynamiek die vraagt om transparantie, wederzijds respect en een voortdurende dialoog over de rol van de overheid in het ondersteunen van burgerinitiatieven.
Wat vaststaat, is dat klimaatverandering een thema blijft dat de komende jaren veel aandacht zal krijgen, en dat bewegingen zoals Extinction Rebellion daarin een blijvende invloed zullen uitoefenen – zowel op beleidsmakers als op het brede publiek.
De VRT heeft gereageerd op de veroordeling van sportjournalist Ruben Van Gucht (38), die vorige week door de politierechtbank in Dendermonde werd bestraft met een rijverbod van negen maanden en een geldboete van 4.800 euro. De uitspraak volgt op een reeks verkeersinbreuken waarbij Van Gucht eind vorig jaar werd betrapt op rijden onder invloed en vervolgens opnieuw de weg op ging, ondanks dat zijn rijbewijs was ingetrokken.
Verantwoordelijkheid nemen
In een verklaring benadrukte de openbare omroep dat Van Gucht zijn verantwoordelijkheid neemt voor zijn daden. “Ruben erkent dat hij een fout heeft gemaakt en dat hij zijn straf aanvaardt,” aldus VRT-woordvoerster Yasmine Van der Borght. “De VRT vindt het belangrijk dat hij zijn fout erkent en zijn verantwoordelijkheid opneemt.” Dit lijkt een poging van de omroep om de ernst van de situatie te onderstrepen en tegelijkertijd de verantwoordelijkheid van de sportanker in deze zaak te benadrukken.
Waarom Van Gucht niet aanwezig was in de rechtszaal
Wat opvallend is, is dat Van Gucht zelf niet aanwezig was tijdens de zitting in Dendermonde, evenals bij een eerdere zaak in Gent begin deze maand. In die zaak stond hij terecht voor rijden onder invloed, maar ook toen koos hij ervoor om niet naar de rechtszaal te komen. Van Gucht verklaarde in een eerder interview op Radio 2 dat hij bewust wegblijft uit de rechtszaal om de mediabelangstelling niet verder aan te wakkeren. “Ik begrijp dat mijn zaak misschien interessanter is dan die van andere mensen die gisteren zijn voorgekomen,” zei hij toen. “Als de enige persoon die het uit de media kan houden ikzelf ben, dan kies ik daarvoor.”
Feiten en omstandigheden van de veroordeling
De feiten waarvoor Van Gucht nu is veroordeeld, dateren van december 2024. Tijdens een controle op de E17 bij Nazareth werd hij zwalpend achter het stuur aangetroffen, met een alcoholpromillage van 1,15 – wat overeenkomt met drie tot zeven glazen wijn of bier. Zijn rijbewijs werd voor vijftien dagen ingetrokken, maar drie weken later werd hij opnieuw betrapt op het rijden zonder geldig rijbewijs. Het Openbaar Ministerie stelde dat Van Gucht niet één keer, maar minstens vijftien keer achter het stuur kroop terwijl zijn rijbewijs nog steeds was ingetrokken.
Erkenning van onvoorzichtigheid
Van Gucht’s advocaat erkende dat zijn cliënt “onvoorzichtig” had gehandeld. “Hij had beter eerst naar mij gebeld om het na te vragen, maar hij was ervan overtuigd dat het geen probleem was,” verklaarde de raadsman in de rechtbank. Dit werd door de rechter meegenomen in de overwegingen voor de veroordeling, wat leidde tot de opgelegde straf.
Nog een lopende zaak in Gent
De zaak rond het rijden onder invloed is echter nog niet volledig afgesloten. In Gent wordt deze verder behandeld op 18 december, waarbij mogelijk meer details aan het licht komen over Van Gucht’s gedrag op de weg en de juridische gevolgen hiervan.
De veroordeling heeft de sportjournalist flink in de publiciteit gebracht en leidde tot veel reacties, zowel vanuit de media als het publiek. Het blijft afwachten hoe Van Gucht verder met de situatie omgaat, zowel persoonlijk als professioneel.