Actueel
RIVM en KNMI delen landelijke waarschuwing voor de gehele bevolking
Nationaal Hitteplan geactiveerd: Nederland maakt zich op voor dagenlange tropische temperaturen
Vanaf dinsdag 10.00 uur treedt in alle Nederlandse provincies het Nationaal Hitteplan in werking. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) maakte dit vanochtend bekend. De reden: er wordt de komende dagen extreme hitte verwacht, met temperaturen die op sommige plaatsen kunnen oplopen tot 34 graden of meer.
Volgens weerbureau Weeronline is de kans groot dat Nederland deze week te maken krijgt met een regionale, en mogelijk zelfs een officiële landelijke hittegolf. “We zitten aan de vooravond van een periode met tropische temperaturen,” aldus een woordvoerder van het bureau.
Kans op hittegolf neemt toe
Vandaag wordt in het zuiden van het land al de 30-gradengrens overschreden. Dinsdag en woensdag volgen vrijwel alle andere regio’s, met uitzondering van delen van het noorden, waar een frisse zeewind de temperatuur iets kan temperen. Toch wordt ook daar zomerse warmte verwacht.
Donderdag stijgt het kwik in het zuiden en oosten opnieuw tot tropische waarden. Daarmee groeit de kans op een regionale hittegolf aanzienlijk. Om officieel als hittegolf te worden geregistreerd, moet het op één meetpunt vijf dagen op rij minimaal 25 graden zijn, waarvan drie dagen boven de 30 graden.
Voor een landelijke hittegolf wordt gekeken naar de metingen in De Bilt, de hoofdlocatie van het KNMI. Daar lijkt de kans kleiner, waardoor het nog onzeker is of het deze week tot een officiële landelijke hittegolf komt. De laatste keer dat dat gebeurde, was tussen eind juni en begin juli.
Wat is het Nationaal Hitteplan?
Het Nationaal Hitteplan is een waarschuwing en actieplan van het RIVM om gezondheidsrisico’s door aanhoudende hitte te beperken. Zodra er sprake is van meerdere dagen achter elkaar met hoge temperaturen, treedt het plan in werking. Het is vooral bedoeld om zorginstellingen, mantelzorgers en hulpdiensten te waarschuwen, zodat zij extra maatregelen kunnen nemen.
Het RIVM werkt hierbij samen met het KNMI en andere betrokken partijen. Het doel is niet alleen om gezondheidsproblemen te voorkomen, maar ook om bewustwording te creëren bij het grote publiek over de gevaren van langdurige hitte.
Kwetsbare groepen in de samenleving
Extreme warmte is vooral riskant voor bepaalde groepen mensen. Het gaat onder meer om:
-
Ouderen boven de 75 jaar – Bij hen neemt het dorstgevoel af, waardoor ze sneller uitdrogen.
-
Mensen met chronische aandoeningen – Bijvoorbeeld hart- en vaatziekten, longaandoeningen of diabetes.
-
Jonge kinderen – Hun lichaam kan warmte minder goed reguleren.
-
Dak- en thuislozen – Zij hebben vaak beperkte toegang tot koele ruimtes en drinkwater.
-
Mensen in sociaal isolement – Zij krijgen minder snel hulp als het misgaat.
Het RIVM benadrukt dat iedereen last kan krijgen van de warmte. Zelfs gezonde volwassenen kunnen klachten ontwikkelen zoals hitte-uitputting, hoofdpijn, duizeligheid of oververhitting, zeker bij zware inspanning in de volle zon.
Gevolgen voor het dagelijks leven
Hoge temperaturen hebben niet alleen impact op de gezondheid, maar ook op het dagelijks leven. Openbaar vervoer kan hinder ondervinden door uitzettende rails, asfalt kan zacht worden, en landbouwers waarschuwen voor droogteschade aan gewassen.
Ook in stedelijke gebieden kan de warmte extra lang blijven hangen door het hitte-eilandeffect: stenen en asfalt houden de hitte vast, waardoor het ’s nachts minder afkoelt. In sommige wijken kan het verschil met het buitengebied oplopen tot wel vijf graden.
Gezond blijven tijdens de hitte
Het RIVM en het Rode Kruis geven duidelijke adviezen om de kans op gezondheidsproblemen te verkleinen:
-
Drink voldoende water – Ook als je geen dorst hebt. Vermijd overmatig alcoholgebruik, omdat dit uitdroging kan versnellen.
-
Blijf zoveel mogelijk uit de zon – Zeker tussen 12.00 en 16.00 uur, wanneer de zonkracht het sterkst is.
-
Zoek koelte op – In huis, onder een parasol of in de schaduw van bomen.
-
Draag luchtige kleding – Bij voorkeur van lichte, ademende stoffen.
-
Let op kwetsbaren – Check regelmatig bij buren, familieleden of vrienden of ze het goed maken.
-
Pas activiteiten aan – Stel zware fysieke inspanningen uit tot de koelere momenten van de dag.
Tropische nachten op komst
Naast hoge dagtemperaturen waarschuwen meteorologen ook voor zwoele nachten. In sommige regio’s kan de temperatuur ’s nachts boven de 20 graden blijven. Zulke “tropische nachten” maken het moeilijker om goed te slapen, waardoor het lichaam minder goed kan herstellen.
Langdurige hitte zonder voldoende nachtelijke afkoeling kan leiden tot vermoeidheid, concentratieproblemen en in ernstige gevallen zelfs tot hittestress.
Landelijke en regionale maatregelen
In veel steden worden inmiddels koelplekken ingericht, zoals bibliotheken, buurthuizen en winkelcentra, waar mensen overdag gratis kunnen verblijven om aan de hitte te ontsnappen. Sommige gemeenten verspreiden ook drinkwaterpunten in parken en drukbezochte gebieden.
Zorginstellingen krijgen het advies om roosters aan te passen, extra drinkmomenten te plannen en bewoners te beschermen tegen directe zon. Mantelzorgers wordt gevraagd om vaker langs te gaan bij ouderen en alert te zijn op signalen van uitdroging of oververhitting.
Klimaat en vaker voorkomende hitte
Klimaatexperts wijzen erop dat extreme zomerse hitte in Nederland steeds vaker voorkomt. Waar hittegolven vroeger uitzonderlijk waren, komen ze nu regelmatiger voor en duren ze langer. Dit vraagt volgens deskundigen om structurele aanpassingen in steden en woningen, zoals meer groen, betere ventilatie en hittebestendige infrastructuur.
Ook werkgevers worden aangespoord om zich voor te bereiden. Dat kan betekenen: werktijden aanpassen, extra pauzes inlassen of werken in koelere ruimtes.
Vooruitblik: hoe lang blijft de hitte?
Volgens de laatste prognoses houdt de warmte in elk geval tot het weekend aan. Daarna kan een storing vanuit het westen voor enige verkoeling zorgen, maar zekerheid is daar nog niet over.
Weeronline verwacht dat de hoogste temperaturen deze week op woensdag en donderdag worden gemeten, met lokaal maxima van 33 tot 35 graden in het zuiden en oosten. In het westen ligt de temperatuur enkele graden lager door wind van zee, maar ook daar wordt het ruim boven de 25 graden.
Samenvattend
-
Nationaal Hitteplan actief vanaf dinsdag 10.00 uur in alle provincies.
-
Kans op regionale en mogelijk landelijke hittegolf.
-
Kwetsbare groepen lopen extra risico.
-
Gezondheidsadviezen: veel drinken, koelte opzoeken, fysieke inspanning beperken.
-
Hitte kan impact hebben op gezondheid, mobiliteit en infrastructuur.
Met het activeren van het Nationaal Hitteplan hoopt het RIVM dat iedereen, van jong tot oud, de komende dagen de juiste voorzorgsmaatregelen neemt. Want hoe mooi het zomerweer ook is, langdurige tropische temperaturen vragen om extra alertheid, goede voorbereiding en zorg voor elkaar.
Actueel
Nieuwe virusuitbraak nog maar één vliegreis verwijderd: Patiënten delen horrorfoto’s van de symptomen
Bezorgdheid groeit: grootste uitbraak ooit van chikungunya-virus in China
De internationale bezorgdheid over het chikungunya-virus neemt snel toe. China meldt inmiddels de grootste uitbraak van het virus in zijn geschiedenis, met al meer dan 10.000 bevestigde besmettingen. Het virus, dat wordt overgedragen door bepaalde muggensoorten, heeft zich inmiddels niet alleen binnen China verspreid, maar ook sporen nagelaten in Taiwan, Hongkong, delen van Europa en onder reizigers in de Verenigde Staten.
Snel oplopende cijfers
Alleen al in de afgelopen week kwamen daar nog eens 1.387 nieuwe gevallen bij. Het merendeel van deze besmettingen is vastgesteld in de zuidelijke industriestad Foshan, een dichtbevolkte regio waar het warm en vochtig klimaat gunstig is voor de voortplanting van de muggen die het virus verspreiden.
De lokale autoriteiten hebben beelden vrijgegeven die de impact van het virus zichtbaar maken. Patiënten kampen met hoge koorts en hevige gewrichtspijn. Deze klachten kunnen, in sommige gevallen, maanden of zelfs jaren aanhouden. Chinese media tonen daarnaast foto’s van mensen met een opvallende rood gevlekte huiduitslag die zich over het hele lichaam kan verspreiden.
Strenge maatregelen om verspreiding te stoppen
In een poging het virus onder controle te krijgen, worden besmette personen geïsoleerd in z!ekenhuizen. Pas wanneer zij minimaal zeven dagen opgenomen zijn geweest of een negatieve test hebben afgelegd, mogen ze naar huis.
Daarnaast hebben de autoriteiten in Foshan nieuwe regels ingevoerd om de muggenpopulatie terug te dringen. Huishoudens die stilstaand water – de ideale broedplek voor muggen – niet verwijderen, riskeren een boete. Inwoners worden bovendien opgeroepen om muggenwierook te branden, klamboes te gebruiken en horren te plaatsen voor ramen en deuren.
Ook krijgen bewoners het advies om buiten lichte, lange kleding te dragen en zich goed in te smeren met muggenwerend middel. Deze maatregelen zijn bedoeld om het risico op nieuwe besmettingen te verkleinen.
Nog geen ernstige z!ektegevallen, maar zorgen blijven
Volgens de Chinese gezondheidsdienst zijn er op dit moment geen gevallen van ernstige z!ekte en zijn er geen 0verlijdens gemeld. Toch groeit de roep om nationale actie. Deskundigen vrezen dat het virus zich snel genoeg kan verspreiden om een epidemie te veroorzaken als er niet tijdig wordt ingegrepen.
De aanpak in sommige Chinese steden doet denken aan de periode van de coronapandemie. Straten worden besproeid met desinfectiemiddel, en drones worden ingezet om vanuit de lucht insecticiden te verspreiden. Daarnaast laten de autoriteiten zogeheten ‘kannibaalmuggen’ en speciale vissen los die zich voeden met muggenlarven.
Waarschuwingen vanuit de overheid
In een officiële boodschap in de Chinese media wordt het publiek gewaarschuwd voor de risico’s van chikungunya. De z!ekte wordt omschreven als een acute infectie die wordt overgedragen door de Aedes-mug, waarvoor op dit moment geen specifieke behandeling bestaat.
De waarschuwing luidt:
“Symptomen kunnen bestaan uit aanhoudende hoge koorts (boven de 39°C), hevige gewrichtspijn en huiduitslag. Sommige patiënten kunnen chronische pijn of ernstige complicaties ontwikkelen, wat hun gezondheid en levenskwaliteit ernstig aantast. Preventie en bestrijding is ieders verantwoordelijkheid. In deze stille strijd moeten we als één front optreden om de verspreiding van het virus te stoppen en ons gezamenlijke thuis te beschermen.”
Internationale onrust
De uitbraak in China blijft niet onopgemerkt in de rest van de wereld. In de Verenigde Staten volgen gezondheidsautoriteiten de situatie nauwlettend. Zij waarschuwen dat het virus slechts “één vliegtuigreis verwijderd” is van het bereiken van Amerikaanse bodem. Reizigers die terugkeren uit gebieden waar het virus voorkomt, worden gevraagd alert te zijn op symptomen en zich te laten testen bij klachten.
Ook het Britse UK Health Security Agency (HSA) heeft inmiddels een waarschuwing uitgegeven. Reizigers naar regio’s waar de chikungunya-mug voorkomt, wordt aangeraden voorzorgsmaatregelen te nemen, zoals het dragen van bedekkende kleding en het gebruik van insectenwerende middelen.
Volgens het HSA zijn er in 2024 112 bevestigde en waarschijnlijke gevallen van chikungunya vastgesteld bij reizigers die terugkeerden naar Engeland, Wales en Noord-Ierland. Dat is bijna anderhalf keer zoveel als het aantal in 2023, wat de toename van internationale verspreiding onderstreept.
Wat is het chikungunya-virus precies?
Het chikungunya-virus wordt overgedragen door muggen van de Aedes-familie, dezelfde soort die ook het dengue- en zika-virus verspreidt. De naam ‘chikungunya’ komt uit het Makonde, een taal uit Oost-Afrika, en betekent vrij vertaald “die zich krom buigt”. Dat verwijst naar de typische voorovergebogen houding die veel patiënten aannemen vanwege de intense gewrichtspijn.
De incubatietijd – de periode tussen besmetting en het verschijnen van symptomen – bedraagt meestal 2 tot 12 dagen. Hoewel de meeste mensen volledig herstellen, kan een deel langdurige gewrichtsklachten houden. Een specifiek vaccin of medicijn bestaat momenteel niet; behandeling richt zich op het verlichten van de symptomen.
Waarom juist nu zo’n grote uitbraak?
Experts wijzen op een combinatie van factoren die deze grote uitbraak in China mogelijk hebben gemaakt:
-
Klimaatverandering zorgt voor langere warme en vochtige periodes, waarin muggen sneller en in grotere aantallen voortplanten.
-
Urbanisatie en bevolkingsdichtheid maken het makkelijker voor het virus om zich te verspreiden.
-
Internationaal reisverkeer kan ervoor zorgen dat het virus nieuwe gebieden bereikt, ook buiten de tropen.
Vooral het zuidelijke deel van China, waar Foshan ligt, heeft een klimaat dat gunstig is voor de Aedes-mug.
Lessen uit eerdere virusuitbraken
Hoewel chikungunya al langer bekend is, kwam het virus tot voor kort zelden voor in grootschalige uitbraken in China. Landen in Afrika, Azië en het Caribisch gebied hebben in het verleden vaker te maken gehad met epidemieën van deze z!ekte.
De huidige situatie wordt door gezondheidsautoriteiten ook gebruikt om te testen of maatregelen die effectief waren tijdens de coronapandemie opnieuw kunnen worden ingezet tegen andere infectiez!ekten. Het snelle gebruik van drones, grootschalige voorlichting en lokale boetes voor nalatigheid zijn daar voorbeelden van.
De rol van burgers in de bestrijding
Een belangrijk verschil met sommige andere virusuitbraken is dat de verspreiding van chikungunya direct kan worden beïnvloed door gedrag van mensen zelf. Door stilstaand water te verwijderen, horren te plaatsen en insectenwerende middelen te gebruiken, kan het aantal muggenbeten aanzienlijk worden verminderd.
In China worden burgers actief betrokken bij de bestrijding. Lokale overheden verspreiden informatie via posters, social media en buurtbijeenkomsten. Er wordt benadrukt dat preventie geen taak is van de overheid alleen, maar een gezamenlijke verantwoordelijkheid.
Blijvende alertheid nodig
Hoewel er op dit moment geen melding is van ernstige complicaties of overlijdens, blijft de boodschap vanuit zowel Chinese als internationale gezondheidsinstanties hetzelfde: blijf alert. Het virus mag dan in de meeste gevallen niet levensbedreigend zijn, de langdurige gewrichtspijn en het risico op internationale verspreiding maken het een serieuze bedreiging voor de volksgezondheid.
Met meer dan 10.000 besmettingen en een duidelijke stijging in nieuwe gevallen is het chikungunya-virus voorlopig nog niet verdwenen. De komende weken zullen cruciaal zijn om te zien of de maatregelen in Foshan en andere getroffen gebieden voldoende zijn om de uitbraak onder controle te krijgen – en om te voorkomen dat het virus op wereldschaal een groter probleem wordt.
