Actueel
Expert: Zoveel fooi moet je geven op het terras of in een restaurant
Fooi geven: een traditie die steeds meer verdwijnt
Waar het vroeger vanzelfsprekend was om een fooi achter te laten in de horeca, is dat tegenwoordig allerminst het geval. Steeds minder mensen geven een extraatje na een drankje op het terras of een etentje in een restaurant. Maar wat ligt hieraan ten grondslag? Waarom lijken we afscheid te nemen van deze traditie?
De dalende trend van fooi geven
Het aantal mensen dat nog fooi geeft, neemt al jaren gestaag af. Dat komt door meerdere factoren, waaronder een verschuiving in de manier waarop we betalen. In een tijd waarin contant geld steeds minder vaak wordt gebruikt, lijkt de traditionele manier van een paar muntjes op tafel leggen langzaam uit te sterven. Tegenwoordig rekent de overgrote meerderheid van de horecabezoekers af met een pinpas of zelfs via een QR-code. Dit lijkt een directe impact te hebben op het aantal fooien.
Een poging om dit probleem op te lossen, was de introductie van een ‘fooifunctie’ op pinapparaten. Deze functie stelt klanten in staat om bij het betalen van de rekening eenvoudig een bedrag voor fooi aan te tikken. Hoewel dit bedoeld was om het geven van een fooi makkelijker te maken, heeft het vaak het tegenovergestelde effect. Klanten vinden de functie opdringerig en voelen zich soms zelfs onder druk gezet om meer te betalen. In plaats van de gewenste positieve impact, lijkt het juist weerstand op te roepen.
Wantrouwen over digitale fooien
Naast de technische veranderingen is er ook sprake van een groeiend wantrouwen over wat er met digitale fooien gebeurt. Wanneer iemand contant geld op tafel laat liggen, weet je zeker dat dit rechtstreeks naar het personeel gaat. Bij een digitale fooi via een pinapparaat is dat veel minder duidelijk. Veel mensen hebben het idee dat deze fooien niet bij de werknemers belanden, maar in plaats daarvan in de zak van de ondernemer verdwijnen. Dit idee maakt mensen huiverig om digitaal een extraatje te geven.
Daarnaast is er kritiek op het systeem zelf. Sommigen vinden dat fooien niet zouden moeten bestaan in een moderne werkomgeving, omdat het personeel gewoon een fatsoenlijk salaris hoort te krijgen. “Als je in een restaurant werkt, zou je een eerlijk loon moeten ontvangen zonder afhankelijk te zijn van fooien,” klinkt het vaak.
Discussie over het horecasysteem
Niet iedereen heeft begrip voor de traditie van fooi geven. Irene, een criticus van het systeem, legt haar standpunt uit: “Je krijgt een menukaart met prijzen, maar eigenlijk ben je bijna verplicht om 30 procent meer te betalen voor het loon van de medewerkers.” Zij pleit voor een andere aanpak: “Waarom verhoog je de prijzen niet gewoon en betaal je je personeel een normaal salaris?”
Aan de andere kant staat Henk, die juist boos reageert op mensen die in de horeca klagen over een gebrek aan fooien. “Die horecamedewerkers moeten maar gaan klagen bij hun baas in plaats van bij de klant. Wij betalen al genoeg voor een drankje, en dan durven ze ook nog te zeuren dat ze geen fooi krijgen.”
De discussie over fooien roept duidelijk heftige emoties op, zowel bij horecamedewerkers als bij consumenten.
Wat is de etiquette rondom fooi geven?
Om wat meer duidelijkheid te scheppen, legt Anne-Marie van Leggelo, directeur van het Etiquette Bureau, de ongeschreven regels uit. Volgens haar zijn er bepaalde normen die mensen kunnen hanteren bij het geven van fooien. “In een restaurant is een fooi van 5 tot 10 procent van de rekening gebruikelijk,” legt ze uit. “Op een terras is het naar boven afronden al voldoende.”
Deze regels lijken echter minder breed gedragen te worden. Waar sommige mensen nog trouw de etiquette volgen, zien anderen de stijgende prijzen in de horeca als reden om geen extraatje meer te geven. Toch benadrukt Van Leggelo dat het personeel in de horeca vaak hun uiterste best doet om gasten een fijne ervaring te geven, en dat een fooi een blijk van waardering is.
Deskundige Reinildis van Ditzhuyzen voegt hieraan toe dat mensen “niet krenterig” moeten zijn als ze besluiten een fooi te geven. “Als je fooi geeft, doe het dan goed,” zegt ze. “Je geeft niet een paar losse centen of vraagt wisselgeld terug als je een biljet hebt overhandigd. Dat is niet netjes.”
Waarom geven we steeds minder fooi?
Naast de praktische veranderingen in hoe we betalen, speelt ook de economische realiteit een rol. Voor veel mensen worden uit eten gaan of een drankje doen steeds duurder, mede door inflatie en hogere kosten in de horeca. Dit zorgt ervoor dat consumenten kritischer kijken naar hun uitgaven. Waar een fooi vroeger een vanzelfsprekendheid was, is het nu eerder een afweging.
Daarnaast lijkt er een generatiewisseling plaats te vinden. Jongere generaties lijken minder waarde te hechten aan het geven van fooien dan oudere generaties. Voor hen voelt het eerder als een vrijwillige keuze dan een sociale verplichting.
Hoe reageert de horeca op het dalende aantal fooien?
Horecamedewerkers voelen de gevolgen van het dalende aantal fooien direct in hun portemonnee. Voor veel medewerkers zijn fooien een belangrijk onderdeel van hun inkomsten. Toch lijkt het horecapersoneel begrip te hebben voor de veranderende tijdgeest.
Sommige horecabedrijven proberen het systeem aan te passen. Zo experimenteren sommige restaurants met het opnemen van een servicetoeslag in de rekening, waardoor klanten niet meer expliciet om een fooi worden gevraagd. Dit systeem wordt in andere landen, zoals de Verenigde Staten, al langer gehanteerd.
Een cultuurverschil
Het debat rondom fooien is niet uniek voor Nederland. In sommige landen, zoals Japan, wordt fooi geven zelfs als beledigend beschouwd, terwijl het in andere landen, zoals de Verenigde Staten, juist als een sociale norm wordt gezien. De Nederlandse cultuur lijkt ergens tussenin te zitten.
Aan de ene kant waarderen Nederlanders goede service en laten ze dat graag blijken met een fooi. Aan de andere kant hechten ze ook veel waarde aan gelijkheid en vinden ze dat een goede beloning voor horecapersoneel niet afhankelijk zou moeten zijn van de klant.
Wat nu? De toekomst van fooien
De vraag of fooi geven een traditie is die langzaam zal verdwijnen, blijft voorlopig onbeantwoord. Met de opkomst van digitale betalingen en een veranderende houding onder consumenten, lijkt het in ieder geval minder vanzelfsprekend te worden.
Wat wel duidelijk is, is dat het onderwerp veel discussie oproept. Terwijl sommige mensen trouw een extraatje blijven geven, zien anderen het als een achterhaald concept dat niet meer past in de moderne tijd.
Ik geef in een restaurant geen fooi (vanwege de absurd hoge prijzen). En ik ding in een winkel niet af. Dus betaal ik gewoon wat ik moet betalen zonder extra korting of fooi.
— Marina (@dejong62) January 5, 2025
Praat mee: geef jij fooi?
De meningen over fooi geven lopen uiteen. Ben jij iemand die altijd een fooi geeft, of kies je er juist bewust voor om dat niet te doen? Deel je mening en ervaringen over dit onderwerp. Het blijft een discussie die relevant is voor iedereen die van tijd tot tijd een terrasje pakt of uit eten gaat.
Nieuwe geluidsopnames zorgen voor opschudding in zaak rond Marco Borsato
De strafzaak tegen Marco Borsato krijgt een nieuwe wending nu er vlak voor de zitting honderden uren aan geluidsopnames zijn opgedoken. In totaal gaat het om ruim vijfhonderd uur aan afgeluisterde gesprekken tussen de aangeefster en haar moeder. Een deel van die gesprekken, ongeveer anderhalf uur aan transcriptie, blijkt volgens de verdediging mogelijk belangrijk bewijsmateriaal te bevatten.
In één van de fragmenten is de moeder van de aangeefster te horen terwijl ze zegt:
“Ik wilde Marco ook niet verder beschadigen dan al gebeurd is.”
Die uitspraak zorgt voor onrust, omdat het volgens de advocaten van Borsato twijfels oproept over de intenties van de moeder en de volledigheid van het onderzoek.
Verdediging spreekt van cruciaal materiaal
De advocaten van Marco Borsato noemen de opnames “essentieel” voor een eerlijk proces. Zij stellen dat de inhoud vragen oproept over de betrouwbaarheid van verklaringen die eerder zijn afgelegd en dat de verdediging mogelijk niet alle relevante informatie heeft ontvangen.
“We praten hier niet over een klein detail, maar over honderden uren aan gesprekken,” aldus een woordvoerder van de verdediging. “Als slechts een fractie daarvan relevant is, moet dat volledig kunnen worden onderzocht.”
Volgens de advocaten is er sprake van een situatie waarin het dossier onvolledig of onzorgvuldig is samengesteld. Zij benadrukken dat het recht op een eerlijk proces betekent dat de verdediging alle beschikbare informatie moet kunnen inzien — zeker wanneer die informatie mogelijk invloed heeft op de geloofwaardigheid van verklaringen.
0penbaar Ministerie erkent procedurele fout
Het 0penbaar Ministerie (OM) heeft inmiddels bevestigd dat het toevoegen van de geluidsopnames aan het dossier onbedoeld is gebeurd. De hoofdofficier van justitie verklaarde dat het materiaal weliswaar formeel is geregistreerd, maar dat de inhoud niet relevant werd geacht voor de hoofdzaak.
“De opname is destijds toegevoegd, maar niet uitgewerkt, omdat de inhoud volgens ons geen directe betekenis had voor de tenlastelegging,” aldus de verklaring van het OM.
Toch erkent het OM dat het onderbelichten van dit bewijsstuk achteraf ongelukkig was.
“We hadden beter moeten uitleggen waarom bepaalde fragmenten niet zijn uitgewerkt,” zegt de hoofdofficier. “Dat had de transparantie ten goede gekomen.”
Volgens het OM verandert de aanwezigheid van de opnames echter niets aan de kern van de zaak. De conclusie blijft volgens hen overeind dat het beschikbare bewijs voldoende is om tot een oordeel te komen.
Verdediging vraagt om uitstel van de zitting
De verdediging is het daar niet mee eens en vraagt om uitstel van de behandeling van de zaak. Advocaten Geert-Jan en Carry Knoops willen eerst volledige inzage in alle vijfhonderd uur aan opnames om te kunnen beoordelen of er meer relevante fragmenten zijn.
“We kunnen niet spreken van een eerlijk proces als wij niet weten wat er in die gesprekken wordt gezegd,” stelt Knoops. “De rechtbank hoort te beslissen op basis van een compleet beeld — niet op basis van een selectie.”
Volgens de verdediging vormt het achterhouden of onvoldoende onderzoeken van dit materiaal een risico voor de rechtszekerheid.
“Wanneer de uitspraak wordt gedaan zonder dat dit materiaal volledig is beoordeeld, ontstaat het gevaar dat cruciale context ontbreekt,” aldus Knoops.
Wat staat er op de bandopnames?
De inhoud van de opnames is niet openbaar gemaakt, maar volgens bronnen rondom de zaak bevatten ze persoonlijke gesprekken tussen de aangeefster en haar moeder in de periode nadat de eerste vermoedens ontstonden.
In één van de transcripties, die door de verdediging is ingezien, zou de moeder van de aangeefster hebben gezegd dat ze Borsato niet verder wilde beschadigen. Voor de advocaten roept dit de vraag op of er binnen de familie bewuste keuzes zijn gemaakt over de manier waarop de beschuldigingen naar buiten zijn gebracht.
Het OM noemt die redenering speculatief, en benadrukt dat uit de context van de gesprekken blijkt dat het om emotionele uitspraken gaat in een moeilijke periode. Toch wil de rechtbank eerst beoordelen of er inderdaad meer relevante fragmenten zijn die mogelijk invloed kunnen hebben op de zaak.
Procedurële discussie
De kwestie rond de bandopnames is inmiddels uitgegroeid tot een juridisch debat over de zorgvuldigheid van de procedure. Volgens de verdediging is het onacceptabel dat dit materiaal pas zo laat boven tafel kwam.
“Het feit dat deze gesprekken pas kort voor de zitting zijn ontdekt, roept vragen op over de manier waarop het onderzoek is gevoerd,” aldus Knoops.
De advocaten stellen dat de opnames niet uit eigen beweging door het OM zijn overlegd, maar pas na toevalsvondsten in het dossier boven water kwamen. Dat zou volgens hen kunnen wijzen op een gebrek aan transparantie.
Het OM benadrukt daarentegen dat er geen sprake is van kwade opzet.
“Het was een administratieve fout,” stelt de woordvoerder. “We hebben direct na ontdekking de situatie gemeld aan de rechtbank.”
Onrust in het publieke debat
De ophef over de geluidsopnames heeft ook geleid tot nieuwe discussies in de media. Zowel sympathisanten als critici van de zanger volgen het proces op de voet, en op sociale media wordt volop gespeculeerd over de inhoud van de opnames.
Volgens mediadeskundige René van den Berg laat deze ontwikkeling zien hoe gevoelig en gelaagd de zaak inmiddels is geworden.
“Het gaat al lang niet meer alleen over schuld of onschuld,” zegt hij. “De manier waarop bewijs wordt verzameld en gepresenteerd, bepaalt nu ook hoe het publiek erover denkt.”
Hij noemt de zaak een toetssteen voor vertrouwen in justitie.
“Wanneer er twijfel ontstaat over de volledigheid van het dossier, raakt dat niet alleen deze zaak, maar ook het bredere vertrouwen in het rechtssysteem.”
Volledige inzage als voorwaarde voor eerlijk proces
De kern van het debat draait nu om de vraag: heeft Marco Borsato toegang gehad tot alle relevante informatie die van invloed kan zijn op zijn verdediging?
Volgens de verdediging niet. Zij stellen dat de afwezigheid van volledige inzage in de honderden uren aan opnames het recht op een eerlijk proces kan ondermijnen.
“Het principe van ‘equality of arms’ betekent dat beide partijen gelijke toegang moeten hebben tot alle stukken,” benadrukt Knoops. “Zonder dat is er geen sprake van een evenwichtige rechtsgang.”
De rechtbank zal moeten beslissen of er uitstel komt, zodat de verdediging meer tijd krijgt om het materiaal te beluisteren en te analyseren.
Een zaak die verder gaat dan de inhoud
De discussie over de opnames maakt duidelijk dat de zaak-Borsato niet alleen inhoudelijk zwaar, maar ook procedureel complex is. Waar het eerst ging over de verklaringen van betrokkenen, verschuift de aandacht nu naar de manier waarop justitie met bewijs omgaat.
“Dit laat zien hoe dun de lijn is tussen zorgvuldigheid en onvolledigheid,” zegt Van den Berg. “Zelfs een kleine procedurele misstap kan grote gevolgen hebben voor de geloofwaardigheid van het proces.”
Conclusie: een juridisch en moreel spanningsveld
Wat begon als een artistieke carrière in opspraak, is uitgegroeid tot een breed maatschappelijk vraagstuk over rechtvaardigheid, transparantie en vertrouwen. De kwestie van de vijfhonderd uur aan geluidsopnames symboliseert dat spanningsveld: hoe ver moet justitie gaan om volledige openheid te waarborgen, en hoe voorkomt men dat emoties de rechtsgang beïnvloeden?
De rechtbank zal de komende weken bepalen of de behandeling wordt uitgesteld of doorgaat zoals gepland. Wat de uitkomst ook wordt, duidelijk is dat deze zaak nog lang niet ten einde is — en dat elke nieuwe onthulling het beeld van de zaak opnieuw kleurt.