Actueel
Expert: Zoveel fooi moet je geven op het terras of in een restaurant
Fooi geven: een traditie die steeds meer verdwijnt
Waar het vroeger vanzelfsprekend was om een fooi achter te laten in de horeca, is dat tegenwoordig allerminst het geval. Steeds minder mensen geven een extraatje na een drankje op het terras of een etentje in een restaurant. Maar wat ligt hieraan ten grondslag? Waarom lijken we afscheid te nemen van deze traditie?
De dalende trend van fooi geven
Het aantal mensen dat nog fooi geeft, neemt al jaren gestaag af. Dat komt door meerdere factoren, waaronder een verschuiving in de manier waarop we betalen. In een tijd waarin contant geld steeds minder vaak wordt gebruikt, lijkt de traditionele manier van een paar muntjes op tafel leggen langzaam uit te sterven. Tegenwoordig rekent de overgrote meerderheid van de horecabezoekers af met een pinpas of zelfs via een QR-code. Dit lijkt een directe impact te hebben op het aantal fooien.
Een poging om dit probleem op te lossen, was de introductie van een ‘fooifunctie’ op pinapparaten. Deze functie stelt klanten in staat om bij het betalen van de rekening eenvoudig een bedrag voor fooi aan te tikken. Hoewel dit bedoeld was om het geven van een fooi makkelijker te maken, heeft het vaak het tegenovergestelde effect. Klanten vinden de functie opdringerig en voelen zich soms zelfs onder druk gezet om meer te betalen. In plaats van de gewenste positieve impact, lijkt het juist weerstand op te roepen.
Wantrouwen over digitale fooien
Naast de technische veranderingen is er ook sprake van een groeiend wantrouwen over wat er met digitale fooien gebeurt. Wanneer iemand contant geld op tafel laat liggen, weet je zeker dat dit rechtstreeks naar het personeel gaat. Bij een digitale fooi via een pinapparaat is dat veel minder duidelijk. Veel mensen hebben het idee dat deze fooien niet bij de werknemers belanden, maar in plaats daarvan in de zak van de ondernemer verdwijnen. Dit idee maakt mensen huiverig om digitaal een extraatje te geven.
Daarnaast is er kritiek op het systeem zelf. Sommigen vinden dat fooien niet zouden moeten bestaan in een moderne werkomgeving, omdat het personeel gewoon een fatsoenlijk salaris hoort te krijgen. “Als je in een restaurant werkt, zou je een eerlijk loon moeten ontvangen zonder afhankelijk te zijn van fooien,” klinkt het vaak.
Discussie over het horecasysteem
Niet iedereen heeft begrip voor de traditie van fooi geven. Irene, een criticus van het systeem, legt haar standpunt uit: “Je krijgt een menukaart met prijzen, maar eigenlijk ben je bijna verplicht om 30 procent meer te betalen voor het loon van de medewerkers.” Zij pleit voor een andere aanpak: “Waarom verhoog je de prijzen niet gewoon en betaal je je personeel een normaal salaris?”
Aan de andere kant staat Henk, die juist boos reageert op mensen die in de horeca klagen over een gebrek aan fooien. “Die horecamedewerkers moeten maar gaan klagen bij hun baas in plaats van bij de klant. Wij betalen al genoeg voor een drankje, en dan durven ze ook nog te zeuren dat ze geen fooi krijgen.”
De discussie over fooien roept duidelijk heftige emoties op, zowel bij horecamedewerkers als bij consumenten.
Wat is de etiquette rondom fooi geven?
Om wat meer duidelijkheid te scheppen, legt Anne-Marie van Leggelo, directeur van het Etiquette Bureau, de ongeschreven regels uit. Volgens haar zijn er bepaalde normen die mensen kunnen hanteren bij het geven van fooien. “In een restaurant is een fooi van 5 tot 10 procent van de rekening gebruikelijk,” legt ze uit. “Op een terras is het naar boven afronden al voldoende.”
Deze regels lijken echter minder breed gedragen te worden. Waar sommige mensen nog trouw de etiquette volgen, zien anderen de stijgende prijzen in de horeca als reden om geen extraatje meer te geven. Toch benadrukt Van Leggelo dat het personeel in de horeca vaak hun uiterste best doet om gasten een fijne ervaring te geven, en dat een fooi een blijk van waardering is.
Deskundige Reinildis van Ditzhuyzen voegt hieraan toe dat mensen “niet krenterig” moeten zijn als ze besluiten een fooi te geven. “Als je fooi geeft, doe het dan goed,” zegt ze. “Je geeft niet een paar losse centen of vraagt wisselgeld terug als je een biljet hebt overhandigd. Dat is niet netjes.”
Waarom geven we steeds minder fooi?
Naast de praktische veranderingen in hoe we betalen, speelt ook de economische realiteit een rol. Voor veel mensen worden uit eten gaan of een drankje doen steeds duurder, mede door inflatie en hogere kosten in de horeca. Dit zorgt ervoor dat consumenten kritischer kijken naar hun uitgaven. Waar een fooi vroeger een vanzelfsprekendheid was, is het nu eerder een afweging.
Daarnaast lijkt er een generatiewisseling plaats te vinden. Jongere generaties lijken minder waarde te hechten aan het geven van fooien dan oudere generaties. Voor hen voelt het eerder als een vrijwillige keuze dan een sociale verplichting.
Hoe reageert de horeca op het dalende aantal fooien?
Horecamedewerkers voelen de gevolgen van het dalende aantal fooien direct in hun portemonnee. Voor veel medewerkers zijn fooien een belangrijk onderdeel van hun inkomsten. Toch lijkt het horecapersoneel begrip te hebben voor de veranderende tijdgeest.
Sommige horecabedrijven proberen het systeem aan te passen. Zo experimenteren sommige restaurants met het opnemen van een servicetoeslag in de rekening, waardoor klanten niet meer expliciet om een fooi worden gevraagd. Dit systeem wordt in andere landen, zoals de Verenigde Staten, al langer gehanteerd.
Een cultuurverschil
Het debat rondom fooien is niet uniek voor Nederland. In sommige landen, zoals Japan, wordt fooi geven zelfs als beledigend beschouwd, terwijl het in andere landen, zoals de Verenigde Staten, juist als een sociale norm wordt gezien. De Nederlandse cultuur lijkt ergens tussenin te zitten.
Aan de ene kant waarderen Nederlanders goede service en laten ze dat graag blijken met een fooi. Aan de andere kant hechten ze ook veel waarde aan gelijkheid en vinden ze dat een goede beloning voor horecapersoneel niet afhankelijk zou moeten zijn van de klant.
Wat nu? De toekomst van fooien
De vraag of fooi geven een traditie is die langzaam zal verdwijnen, blijft voorlopig onbeantwoord. Met de opkomst van digitale betalingen en een veranderende houding onder consumenten, lijkt het in ieder geval minder vanzelfsprekend te worden.
Wat wel duidelijk is, is dat het onderwerp veel discussie oproept. Terwijl sommige mensen trouw een extraatje blijven geven, zien anderen het als een achterhaald concept dat niet meer past in de moderne tijd.
Ik geef in een restaurant geen fooi (vanwege de absurd hoge prijzen). En ik ding in een winkel niet af. Dus betaal ik gewoon wat ik moet betalen zonder extra korting of fooi.
— Marina (@dejong62) January 5, 2025
Praat mee: geef jij fooi?
De meningen over fooi geven lopen uiteen. Ben jij iemand die altijd een fooi geeft, of kies je er juist bewust voor om dat niet te doen? Deel je mening en ervaringen over dit onderwerp. Het blijft een discussie die relevant is voor iedereen die van tijd tot tijd een terrasje pakt of uit eten gaat.
Efteling-bezoekers schrikken van stijgende prijzen: “Een dag vol magie, maar ook vol rekenen”
Een dagje Efteling staat voor velen gelijk aan verwondering. Het is de plek waar kinderen sprookjes tot leven zien komen en volwassenen hun zorgen even vergeten. Toch merken steeds meer gezinnen dat dit dagje uit flink in de papieren begint te lopen.
De entreeprijzen zijn de laatste jaren gestegen, maar vooral de horecaprijzen in het park zorgen voor gespreksstof. Van een simpel flesje fris tot een glas wijn — de kosten lopen snel op. Wat ooit een zorgeloze uitstap was, vraagt tegenwoordig om wat meer planning en afweging.
Dorst lessen wordt prijzig
Wie tegenwoordig dorst krijgt in de Efteling, merkt al snel dat een drankje halen een kostbare aangelegenheid is geworden. Een flesje frisdrank zoals cola, sinas of cassis kost in 2025 €4,10.
Ter vergelijking: in 2024 betaalde een bezoeker nog €3,70 voor hetzelfde flesje. Ook populaire varianten als Lipton Ice Tea of de Spa-lijn zijn meegestegen.
Voor gezinnen met kinderen tikt het bedrag extra snel aan. Ook kinderdrankjes zoals Fristi en Chocomel zijn duurder geworden, waardoor een eenvoudig rondje drankjes voor vier personen al snel boven de vijftien euro uitkomt.
“We nemen tegenwoordig zelf pakjes drinken mee,” vertelt een moeder uit Rotterdam. “De kinderen vinden het niet erg, maar het scheelt ons echt een hoop geld over de dag.”
Een glas wijn of biertje? Even nadenken
Ook volwassenen die graag even genieten van een glas wijn of een biertje merken het verschil. Een klein flesje Torres-wijn kost inmiddels bijna zes euro, en ook een blikje bier is een stuk duurder dan voorheen.
Waar alcoholische drankjes vroeger een kleine extra verwennerij waren tijdens het dagje uit, denken veel bezoekers nu twee keer na voordat ze bestellen.
“Een drankje op het terras hoort bij de Efteling-beleving,” zegt een vaste bezoeker. “Maar als je met z’n vieren bent, zit je voor een paar glazen wijn al aan twintig euro. Dan smaakt het toch iets minder ontspannen.”
Statiegeld: kleine bijdrage, groot gebaar
Sinds de invoering van statiegeld in het park in 2023 betaal je bij elk flesje of blikje 15 cent extra. Bezoekers krijgen dat bedrag terug als ze hun verpakking inleveren.
Daarnaast biedt de Efteling een sympathiek alternatief: wie wil, kan het statiegeld doneren aan Villa Pardoes — een organisatie die gezinnen met ernstig zieke kinderen een onbezorgde vakantie in het park bezorgt.
“Het is een mooi initiatief,” zegt een vader die het bedrag liever schenkt. “Het gaat om kleine bedragen, maar samen maakt het verschil.”
Het systeem zorgt niet alleen voor minder zwerfafval, maar geeft bezoekers ook het gevoel dat ze iets bijdragen aan een goed doel.
Maaltijden steeds duurder
Niet alleen drankjes, maar ook eten in het park is duurder geworden. Een frietje met snack kost tegenwoordig al snel tussen de €9 en €12, afhankelijk van waar je bestelt.
Voor gezinnen die meerdere maaltijden kopen, lopen de kosten dus snel op.
“Vroeger haalden we gewoon een frietje tussendoor,” vertelt een stel dat jaarlijks het park bezoekt. “Nu nemen we wat broodjes mee en trakteren we onszelf aan het einde van de dag op iets lekkers. Zo blijft het leuk.”
De stijging past in een bredere trend: horeca en leveranciers kampen met hogere kosten voor personeel, energie en ingrediënten, en dat vertaalt zich in de prijzen voor bezoekers.
Het broodtrommeltje maakt een comeback
Wie door het park wandelt, ziet het steeds vaker: gezinnen die even neerstrijken op een bankje met hun eigen meegebrachte lunch.
Thermosflessen met koffie, fruitbakjes, wraps en boterhammen zijn weer helemaal terug. Niet omdat de kwaliteit in de Efteling tegenvalt, maar omdat het voor veel mensen simpelweg een manier is om het dagje uit betaalbaar te houden.
“De Efteling moedigt dat gelukkig niet af,” zegt een bezoekster uit Tilburg. “Je mag gewoon je eigen eten meenemen. En eerlijk gezegd: een boterham in het Sprookjesbos smaakt net zo goed.”
Toch zijn er ook bezoekers die het jammer vinden dat spontaniteit plaatsmaakt voor rekenen. “Je wil gewoon iets lekkers kopen zonder eerst te moeten bedenken of het binnen je budget past,” aldus een andere bezoeker.
Kwaliteit blijft hoog
Over de kwaliteit van het eten in de Efteling zijn de meningen overigens nog altijd lovend. Van ambachtelijke pannenkoeken in het Polles Keuken tot verse maaltijden bij het Station de Oost: het aanbod is gevarieerd en goed verzorgd.
De parkhoreca blijft een belangrijk onderdeel van de Efteling-beleving. De gerechten worden gepresenteerd met oog voor detail, en de locaties zijn sfeervol ingericht in de kenmerkende sprookjesstijl.
“Je betaalt wat meer, maar het eten is wel lekker en vers,” zegt een bezoeker. “Je ziet dat er aandacht aan besteed is.”
Toch zorgt die kwaliteit ook voor een dilemma: het aanbod is aantrekkelijk, maar niet iedereen kan of wil daar voortdurend gebruik van maken.
Bewust kiezen en plannen
Het gevolg van de prijsstijgingen is dat bezoekers voorzichtiger worden met hun uitgaven. Waar een dagje Efteling vroeger draaide om spontaniteit, draait het nu vaker om plannen.
Veel gezinnen kiezen voor een mix van eigen eten en één traktatie in het park. Een ijsje, een pannenkoek of een snack wordt dan een speciaal moment, in plaats van een vanzelfsprekend onderdeel van de dag.
“We geven het geld liever uit aan iets unieks, zoals een souvenir,” vertelt een vader met twee kinderen. “Dan hebben ze iets om mee naar huis te nemen dat langer meegaat dan een frietje.”
De balans tussen beleving en budget
De Efteling blijft een van de meest geliefde attractieparken van Nederland. Met ruim 5 miljoen bezoekers per jaar blijft de populariteit onverminderd groot, ondanks de hogere prijzen.
Toch lijkt de grens voor sommige gezinnen dichterbij te komen. Op sociale media klinkt steeds vaker de wens dat het park de prijzen in balans houdt, zodat het voor iedereen toegankelijk blijft.
“Een dagje Efteling is nog steeds magisch,” schrijft een bezoeker op X. “Maar het wordt wel een luxe-uitje.”
De directie van het park benadrukt regelmatig dat de prijsstijgingen nodig zijn om de kwaliteit te behouden en te investeren in nieuwe attracties en duurzaamheid.
Slot: de magie blijft, maar de portemonnee voelt het
Ondanks de stijgende prijzen blijft de Efteling een plek waar generaties samenkomen, waar groot en klein zich even in een andere wereld wanen.
Toch is de realiteit duidelijk: waar vroeger vooral de magie sprak, klinkt nu ook het zachte gerinkel van de rekenmachine.
Wie het slim aanpakt, kan er nog steeds een betoverende dag van maken — met een broodtrommeltje van thuis, een flesje water in de tas en misschien één bijzondere traktatie in het park zelf.
Want hoe duur het ook wordt, de glimlach van een kind bij het zien van de draak van Joris en de Draak of de muziek van Droomvlucht blijft onbetaalbaar.