Actueel
Nederland wil de terugkeer van dienstplicht om Defensie te versterken
Defensie mikt op krijgsmacht van 200.000: komt de dienstplicht terug?
Het aantal militairen en ondersteunend personeel bij het ministerie van Defensie moet in de komende jaren flink worden uitgebreid. Tijdens een recent overleg tussen vakbonden, werkgevers en werknemers werd duidelijk dat Defensie streeft naar een krijgsmacht van maar liefst 200.000 mensen. Dit ambitieuze doel ligt ver boven het eerder genoemde streven van 100.000 medewerkers en dwingt beleidsmakers tot het heroverwegen van ingrijpende maatregelen, waaronder het opnieuw activeren van de opkomstplicht – de Nederlandse vorm van dienstplicht.
Dienstplicht: van opschorting naar heroverweging
Hoewel veel mensen denken dat de dienstplicht in Nederland is afgeschaft, is dat formeel niet het geval. De opkomstplicht werd in 1997 opgeschort, wat betekent dat jongeren sindsdien niet langer verplicht zijn zich te melden voor militaire dienst. In de wet staat de plicht echter nog steeds vermeld, en in theorie kan deze op elk moment opnieuw worden geactiveerd.
Nu de krijgsmacht kampt met een structureel tekort aan personeel en de internationale spanningen toenemen, overweegt het ministerie serieus om de dienstplicht opnieuw in te voeren. Staatssecretaris Tuinman kondigde aan dat er binnenkort een brief naar de Tweede Kamer wordt gestuurd waarin de plannen nader worden toegelicht.
Reservisten cruciaal in personeelsstrategie
De ambitie van Defensie stopt niet bij het aannemen van extra beroepsmilitairen. Een belangrijk onderdeel van het plan is het fors uitbreiden van het aantal reservisten – burgers die op afroep beschikbaar zijn voor militaire inzet. In crisistijd of bij extra behoefte aan mankracht kunnen zij snel worden ingezet.
Momenteel is het lastig om voldoende reservisten te vinden, aangezien deelname volledig op vrijwillige basis is. Een herinvoering van de opkomstplicht zou dit kunnen veranderen. Jongeren die onder de dienstplicht vallen, zouden dan automatisch kunnen worden opgenomen in het reservistenbestand, zelfs als ze slechts een korte training volgen.
Dit draagt bij aan het creëren van een flexibele, schaalbare krijgsmacht die snel kan reageren op noodsituaties, internationale conflicten of binnenlandse rampen.
Zweden als inspirerend voorbeeld
Het ministerie van Defensie kijkt nadrukkelijk naar landen waar de dienstplicht in moderne vorm is teruggekeerd. Zweden wordt daarbij vaak genoemd. Daar worden jongeren van 17 jaar verplicht om een uitgebreide vragenlijst in te vullen over hun motivatie, fysieke conditie en bereidheid om te dienen.
Op basis van deze input worden zij geselecteerd voor verdere tests. Wanneer het aantal vrijwillige aanmeldingen onvoldoende blijkt, worden de meest geschikte kandidaten alsnog verplicht om militaire training te volgen. Dit systeem zorgt voor een evenwicht tussen vrijwilligheid en noodzaak.
Zweden verwerkt jaarlijks gegevens van meer dan 110.000 jongeren, waarmee het snel inzicht krijgt in het militaire potentieel onder de bevolking. Voor Nederland zou een vergelijkbare aanpak kunnen helpen om gericht en efficiënt nieuwe mensen te werven.
Vakbonden: ‘Verplichting wordt steeds realistischer’
De vakbonden volgen de ontwikkelingen met grote belangstelling. Jean Debie, vakbondsvertegenwoordiger, sluit een herinvoering van de dienstplicht niet uit: “Als het niet lukt om voldoende mensen vrijwillig te werven, dan rest er uiteindelijk weinig anders dan een verplichting in te stellen.”
Ook Dick Zandee, defensie-analist bij het instituut Clingendael, ondersteunt deze benadering. “De plannen van Defensie zijn begrijpelijk, maar ambitieus. Je krijgt geen verdubbeling van het personeel zonder ingrijpende veranderingen in de wervingsstrategie. Een hernieuwde vorm van dienstplicht kan onderdeel zijn van een structurele oplossing.”
Beide experts benadrukken dat vrijwillige deelname in theorie goed werkt, maar in de praktijk onvoldoende oplevert. De veranderende geopolitieke realiteit – met toenemende spanningen in Europa en daarbuiten – vraagt om een robuustere en toekomstbestendige krijgsmacht.
Jeugd als spil in het nieuwe defensiemodel
Een terugkeer van de opkomstplicht heeft vanzelfsprekend impact op jongeren. Waar generaties sinds 1997 zijn opgegroeid zonder verplicht militair dienstverband, zou een hernieuwde oproep opnieuw van invloed zijn op onderwijstrajecten, loopbaanplanning en de persoonlijke vrijheid van jonge mensen.
Toch groeit ook onder jongeren het besef dat vrijheid en veiligheid geen vanzelfsprekendheden zijn. Diverse peilingen tonen aan dat er toenemende steun is voor tijdelijke militaire of maatschappelijke dienstplicht, mits goed gefaciliteerd en gebalanceerd.
In ruil voor hun inzet zouden jongeren recht kunnen krijgen op vergoedingen, studievoordelen of loopbaankansen binnen Defensie en de overheid. Een goed georganiseerd dienstplichtsysteem zou dan niet alleen bijdragen aan nationale veiligheid, maar ook aan de persoonlijke ontwikkeling van jongeren.
De politieke dimensie: wat doet Den Haag?
Staatssecretaris Tuinman heeft toegezegd dat de Tweede Kamer binnenkort meer duidelijkheid krijgt over de plannen. In de Kamer zijn de meningen verdeeld. Sommige partijen – zoals de VVD en NSC – staan open voor discussie over de herinvoering van dienstplicht, vooral in de context van de Europese veiligheidssituatie.
Andere partijen – waaronder D66 en GroenLinks-PvdA – pleiten voor een vrijwillige of maatschappelijke variant, waarbij jongeren ook in andere sectoren kunnen bijdragen aan het algemeen belang.
Wat het definitieve beleid ook wordt, duidelijk is dat Den Haag voor een cruciale keuze staat. De ambitie om 200.000 mensen binnen Defensie actief te krijgen is groot, maar vraagt om breed draagvlak en zorgvuldige uitvoering.
Publieke opinie: verdeeld maar groeiend begrip
Onder de Nederlandse bevolking is de discussie over de terugkeer van de dienstplicht al langer gaande. Waar eerder veel weerstand was tegen verplichte militaire inzet, is de publieke opinie aan het verschuiven. De oorlog in Oekraïne, cyberdreigingen en de groeiende internationale instabiliteit zorgen voor meer begrip voor maatregelen die veiligheid garanderen.
Peilingen tonen dat met name ouderen en ouders van jonge kinderen positief staan tegenover tijdelijke dienstplicht, mits deze goed is georganiseerd en eerlijk wordt toegepast. Ook de mogelijkheid om te kiezen tussen militaire en maatschappelijke inzet wordt als positief ervaren.
Integratie met maatschappelijke diensttijd?
Een andere optie die wordt overwogen, is de koppeling van militaire opkomstplicht aan de bestaande Maatschappelijke Diensttijd (MDT). Jongeren kunnen dan kiezen tussen een periode bij Defensie of inzet bij maatschappelijke organisaties. Dit systeem biedt meer flexibiliteit en sluit aan bij moderne idealen van persoonlijke keuzevrijheid en maatschappelijke betrokkenheid.
In dat scenario wordt de nadruk gelegd op inzetbaarheid, verantwoordelijkheid en solidariteit – kernwaarden die zowel binnen als buiten het leger van onschatbare waarde zijn.
Nu ineens haast? Was de afgelopen jaren toch allemaal niet nodig?
Met alle beschikbare technologie lijkt het mij overbodig zoveel mensen nodig te hebben. Succes met werven, ik ga ff een visje vangen.— Boskodium (@Gewoonbos) March 25, 2025
Conclusie: toekomst van Defensie vraagt om durf en visie
De roep om een sterkere krijgsmacht is actueler dan ooit. Met een ambitie om uit te breiden naar 200.000 militairen en ondersteunende medewerkers staat Nederland aan de vooravond van een ingrijpende beslissing. De herinvoering van de dienstplicht – al dan niet in aangepaste vorm – ligt nadrukkelijk op tafel.
Wat nu nog klinkt als een drastische maatregel, zou binnenkort realiteit kunnen worden. Met voorbeelden uit het buitenland, steun van experts en een veranderende maatschappelijke houding, lijkt Nederland klaar voor een nieuw hoofdstuk in haar defensiebeleid.
Of jongeren straks weer verplicht worden zich te melden bij de kazerne, of juist kunnen kiezen tussen militaire of maatschappelijke inzet, zal de komende maanden duidelijk worden. Wat vaststaat: de tijd van vrijblijvendheid lijkt voorbij, en het bouwen aan een weerbare samenleving begint bij investeren in mensen – jong en oud.
Goedele Liekens volgt het traject van Sien en Ziggy in Blind Getrouwd met toenemende bezorgdheid. Volgens haar verloopt de relatie tussen het duo vanaf het begin stroef, en er is volgens haar nog steeds geen echte emotionele connectie. “Er is nog geen klik,” zegt ze. Hoewel Goedele begrijpt dat sommige koppels tijd nodig hebben om zich emotioneel open te stellen, blijft het in dit geval opvallend moeilijk om een dieper niveau van verbondenheid te bereiken. Wat haar vooral opvalt, is de terughoudendheid van beide partners, maar vooral Sien, die moeite lijkt te hebben met het volledig openen van haar hart voor Ziggy.
Sien richt zich te veel op uiterlijk
Liekens denkt dat Sien haar eigen blokkades heeft die bijdragen aan de moeizame dynamiek in hun relatie. Volgens de seksuoloog richt Sien zich te veel op het fysieke aspect van haar partner, wat haar blind maakt voor andere, meer diepgaande kwaliteiten die Ziggy mogelijk heeft. “Sien wilde per se een schone vent… we hadden haar beter een iets oudere man gegeven,” zegt Goedele scherp. Ze lijkt te suggereren dat Sien te veel nadruk legt op uiterlijke aantrekkingskracht, terwijl de basis van een stabiele relatie juist in de emotionele en mentale connectie ligt. Deze opmerking werpt een kritische blik op Sien’s benadering van het huwelijk en haar bereidheid om zich te openen voor iemand die misschien niet aan haar fysieke idealen voldoet.
Liekens gelooft dat Sien hierdoor wellicht bepaalde belangrijke eigenschappen van Ziggy over het hoofd ziet. Terwijl ze zich teveel richt op het uiterlijk, mist ze de kans om dieper te kijken naar wat Ziggy als persoon te bieden heeft. Goedele stelt dat in veel gevallen, vooral in een context zoals Blind Getrouwd, het belangrijk is om voorbij de oppervlakkige indrukken te kijken en de echte persoon te leren kennen.
Ziggy’s onzekerheden spelen mee in de dynamiek
Hoewel Liekens kritisch is over Sien, erkent ze ook dat Ziggy niet onschuldig is in het ontstaan van de afstand tussen de twee. Ze merkt op dat Ziggy zich vaak terugtrekt zodra er twijfels opkomen, wat volgens haar de relatie verder bemoeilijkt. Deze onzekerheid zorgt ervoor dat het koppel moeite heeft om elkaar volledig te bereiken. “Ziggy moet meer bereid zijn om door te zetten, en Sien moet meer vertrouwen hebben,” zegt Goedele.
Toch benadrukt ze dat Sien’s houding ook een belangrijke rol speelt in het verder ontwikkelen van de relatie. Volgens Liekens lijkt Sien te weinig rekening te houden met Ziggys gevoelens en onzekerheden. “Niet evident, als je het idee in je hoofd hebt dat iemand geen potentiële partner kan zijn. Ga dan maar eens in één bed slapen,” legt Liekens uit. Dit geeft aan dat de emotionele afstand tussen de twee steeds groter wordt, vooral omdat Sien niet de ruimte lijkt te geven voor Ziggy om zich volledig open te stellen.
Positieve wending is mogelijk, maar het vraagt tijd en inzet
Ondanks de kritiek en de uitdagingen in hun relatie, sluit Goedele Liekens een positieve wending niet uit. Ze gelooft dat een trager tempo in een relatie geen probleem hoeft te zijn, zolang beide partners bereid blijven om te investeren in de emotionele connectie. “Je moet niet verwachten dat alles in één keer goed zit, maar je moet wel blijven werken aan die emotionele connectie,” benadrukt ze. Dit lijkt Goedele’s advies aan Sien en Ziggy: blijf investeren in elkaar, geef elkaar de tijd en ruimte om zich emotioneel te verbinden, en wees geduldig.
Goedele Liekens is van mening dat het lastig is voor Sien om haar muur af te breken, vooral als ze niet direct de aantrekkingskracht voelt die ze verwachtte. Maar ze gelooft nog steeds dat het mogelijk is om de relatie een kans te geven als beide partners bereid zijn om zichzelf kwetsbaar op te stellen en open te staan voor elkaar. Dit zal tijd kosten, maar het is niet onmogelijk, aldus Liekens.
In de komende afleveringen van Blind Getrouwd zal het duidelijk worden of Sien en Ziggy inderdaad de tijd en moeite willen investeren om hun relatie te laten bloeien. Het is duidelijk dat er een lange weg te gaan is, maar met de juiste inzet van beide partijen is er nog steeds ruimte voor een positieve wending.