Actueel
Onderzoek onthult: Het afschieten van wolven zal juist leiden tot méér wolvenaanvallen
Waarom het doden van wolven in Nederland een averechts effect heeft: de feiten en oplossingen op een rij
De terugkeer van de wolf in Nederland zorgt al geruime tijd voor verhitte discussies. Boeren maken zich zorgen over hun vee, natuurliefhebbers pleiten voor bescherming van het roofdier, en politici zoeken naar een middenweg. Een veelgehoorde roep uit de agrarische sector is: laat wolven afschieten om schade te beperken. Maar wat als deze maatregel niet alleen ineffectief blijkt, maar zelfs averechts werkt?
Wolven afschieten: waarom het probleem juist verergert
Hoewel het doden van wolven logisch lijkt om schade aan de veestapel te voorkomen, tonen meerdere wetenschappelijke studies aan dat dit juist leidt tot méér incidenten met vee. Hoe dat kan? Het antwoord ligt in de sociale structuur van wolvenroedels.
Wolven leven in hechte groepen met een strikte hiërarchie, geleid door een ervaren alfawolf. Deze leider speelt een cruciale rol in de jachtstrategie, het opvoeden van jongen en het stabiliseren van de groep. Wanneer zo’n alfadier wordt gedood:
- Verstoort dit de groepsstructuur, waardoor jonge, onervaren wolven impulsief en ongecontroleerd gaan jagen.
- Roedels vallen uiteen, met als gevolg dat kleine groepjes of solitair levende wolven sneller op vee gaan jagen omdat ze minder goed in staat zijn om wild te vangen.
- De voortplanting neemt toe, omdat jongere wolven sneller paren bij afwezigheid van dominante dieren, wat leidt tot meer jongen – en dus meer wolven in plaats van minder.
Een studie gepubliceerd in Biological Conservation toont aan dat in gebieden waar wolven worden afgeschoten, het aantal aanvallen op vee juist met gemiddeld 25% stijgt. Afschot werkt dus niet als oplossing, maar als katalysator van het probleem.
Voorbeelden uit het buitenland: wat Nederland kan leren
In landen als Duitsland, Frankrijk en België, waar de wolf al langer voorkomt, zijn alternatieve oplossingen ontwikkeld die veel effectiever zijn dan afschot. Deze landen kiezen voor preventieve maatregelen, met opvallend goede resultaten.
In België heeft het Wolf Fencing Team Belgium (WFTB) bijvoorbeeld meer dan 150 wolfwerende omheiningen geplaatst. In gebieden waar deze hekken staan, is het aantal aanvallen op vee drastisch gedaald. In Duitsland zijn wolfwerende hekken zelfs verplicht in leefgebieden van wolven. Frankrijk gebruikt al decennialang kuddebewakingshonden, met indrukwekkende resultaten.
Effectieve alternatieven voor het doden van wolven
Als afschot averechts werkt, wat kunnen we dan wél doen om schade aan de veestapel te beperken? Hier zijn vier bewezen effectieve methoden:
1. Wolfwerende hekken
Een wolfwerend hek bestaat uit een elektrische omheining van minimaal 1,20 meter hoog, met meerdere spanningsdraden. De combinatie van hoogte en elektrische schok ontmoedigt wolven om zich te wagen aan het overbruggen van het hek. In Duitsland zijn deze hekken zo effectief gebleken dat het aantal aanvallen in beschermde gebieden bijna tot nul is teruggebracht.
2. Kuddebewakingshonden
Rassen zoals de Pyreneese Berghond of de Maremma worden sinds eeuwen ingezet in Zuid-Europa om vee te beschermen tegen roofdieren. Deze honden zijn groot, waakzaam en sociaal naar mensen, maar intimiderend voor roofdieren. Studies uit Frankrijk en Italië tonen aan dat kuddebewakingshonden in veel gevallen succesvol wolven op afstand houden.
3. Kadavers snel verwijderen
Dode dieren die op een weiland blijven liggen, trekken roofdieren aan. Wolven zijn opportunisten en zullen snel leren dat vee een gemakkelijke voedselbron is. Door kadavers snel en correct af te voeren, wordt de kans op gewenning aan vee als voedselbron sterk verminderd.
4. Licht- en geluidssystemen
Knipperende lampen of geluidsinstallaties aan de randen van weilanden geven wolven het gevoel dat ze worden geobserveerd of bedreigd. Hoewel deze techniek niet in alle situaties effectief is, blijkt uit veldonderzoek dat het wolven wel degelijk op afstand kan houden, vooral als onderdeel van een breder preventieplan.
De angst voor de wolf: misplaatst of begrijpelijk?
Het pleidooi voor afschot komt vaak voort uit frustratie, economische schade en angst. Deze emoties zijn begrijpelijk, zeker als boeren hun dieren verliezen. Toch blijkt dat de feitelijke dreiging van de wolf voor mensen nihil is.
Wolven zijn van nature schuwe dieren. In Europa zijn nauwelijks gevallen bekend van wolven die mensen aanvallen. De meeste conflicten ontstaan doordat mensen niet weten hoe ze moeten omgaan met de aanwezigheid van wolven.
Voorlichting, transparantie en educatie spelen daarom een cruciale rol. Door burgers en boeren bewust te maken van het gedrag van wolven én van de bestaande preventieve maatregelen, kan veel onrust worden weggenomen.
Politieke discussie en het belang van wetenschappelijke feiten
In het politieke debat over de wolf wordt regelmatig gepleit voor “beheer door afschot”. Sommige partijen gebruiken dit onderwerp zelfs om politiek draagvlak te winnen bij bezorgde plattelandsbewoners.
Maar de realiteit is dat emotie niet leidend zou moeten zijn in beleid. Wetenschappelijk onderbouwde oplossingen – zoals preventieve bescherming en gedragseducatie – bieden op de lange termijn betere resultaten dan populatiebeperking via afschot. Bovendien is de wolf een beschermde diersoort onder de Europese Habitatrichtlijn, wat betekent dat doden alleen mag als uiterste middel.
Grote Galloway runderen in een natuurgebied bij Schoonloo waar meerdere roedels wolven leven. Deze koe vanaf de billen en rug opengescheurd, waarschijnlijk bij leven aangevreten. Staatsbosbeheer hoeft blijkbaar geen wolfwerende omheining te maken. pic.twitter.com/EdflwYi7cK
— Frederik Lageschaar (@LageschaarS) March 12, 2025
De rol van overheden en natuurorganisaties
Voor een succesvolle co-existentie tussen mens en wolf is een proactieve rol van overheden noodzakelijk. Dat betekent:
- Financiële steun voor boeren die investeren in preventieve maatregelen.
- Snelle schadevergoedingen bij bewezen wolvenaanvallen.
- Educatieve campagnes om kennis en acceptatie onder burgers te vergroten.
- Monitoring van wolvenpopulaties om trends en gedragingen beter te begrijpen.
Ook natuurorganisaties kunnen bijdragen door boeren te begeleiden bij het implementeren van effectieve beschermingsstrategieën.
Conclusie: kiezen voor samenleven in plaats van schieten
De discussie over wolven in Nederland is complex en emotioneel beladen. Maar uit talloze onderzoeken blijkt dat het afschieten van wolven geen duurzame oplossing biedt. Integendeel: het verergert de problematiek.
Wat wél werkt zijn preventieve maatregelen zoals wolfwerende hekken, kuddebewakingshonden, goed beheer van kadavers en educatieve voorlichting. Nederland kan hierbij veel leren van buurlanden die al jaren ervaring hebben met het samenleven met wolven.
In plaats van de wolf te zien als vijand, is het tijd om dit roofdier te benaderen als deel van een natuurlijk ecosysteem. Met verstandige beleidskeuzes en effectieve bescherming kunnen we de balans tussen natuur en landbouw herstellen.
Samenleven met de wolf is geen utopie, maar een haalbare realiteit – mits we kiezen voor kennis boven angst, en preventie boven afschot.
De gezondheidstoestand van Bruce Willis blijft de afgelopen tijd verder achteruitgaan, en dat laat diepe sporen na bij zijn familie. Volgens mensen uit zijn directe omgeving is er binnen het gezin een pijnlijk maar eerlijk besef gegroeid: de man die hij ooit was, is langzaam aan het verdwijnen. Zijn dochters hebben daar in stilte al afscheid van genomen – niet van hun vader als persoon, maar van wie hij vroeger was.
Samen, zolang het kan
Tijdens de feestdagen probeert de uitgebreide familie Willis zo veel mogelijk samen te zijn. Dat betekent: Demi Moore met dochters Rumer, Scout en Tallulah, én Bruce’ huidige vrouw Emma Heming met hun dochters Mabel en Evelyn. De samenstelling is bijzonder, maar de band is hecht. Alles draait om nabijheid, rust en het maken van herinneringen – hoe klein die momenten soms ook zijn.
Binnen de familie leeft het besef dat elke kerst, elk gezamenlijk etentje of simpel samenzijn extra betekenis heeft gekregen. Niet vanuit angst, maar vanuit waardering. Niemand weet hoe de toekomst eruitziet, maar iedereen voelt dat het nu telt.
Een bron vertelt: “De feestdagen waren altijd al belangrijk voor deze familie. Juist nu willen ze die momenten koesteren. Ze voelen zich dankbaar dat Bruce er nog is en dat ze hem kunnen omringen met liefde.”
Afscheid in fases
Het woord ‘afscheid’ krijgt in dit verhaal een andere lading. Het gaat niet om een plots einde, maar om een proces dat zich langzaam ontvouwt. De z!ekte waarmee Bruce te maken heeft, is onomkeerbaar. Dat betekent dat zijn dochters hebben moeten leren loslaten, stap voor stap, terwijl hij fysiek nog bij hen is.
Dat afscheid is niet luid of publiek. Het gebeurt in kleine momenten: wanneer hij hen niet meer herkent, wanneer een gesprek niet meer lukt, of wanneer een herinnering alleen nog bij hen leeft. Het is r0uw in lagen – zonder duidelijke einddatum.
Rumer Willis sprak daar onlangs openhartig over. Ze vertelde dat haar vader haar soms niet meer herkent, maar dat ze daar niet verbitterd over is. “Ik ben vooral dankbaar dat ik hem nog kan vasthouden, hem kan knuffelen. Dat gevoel blijft.”
Leven met een veranderend contact
Bruce heeft intensieve zorg nodig, dag en nacht. Zijn z!ekte beïnvloedt vooral zijn cognitieve vermogens en communicatie. Voor zijn omgeving was die verandering in het begin beangstigend. Emma Heming beschreef dat eerder als confronterend: “Hij was niet meer de warme, open Bruce die iedereen kende. Dat was moeilijk om te zien.”
Toch heeft de familie een nieuw evenwicht gevonden. Door professionele begeleiding, structuur en veel geduld hebben ze geleerd om op andere manieren contact te maken. Communicatie verloopt niet meer via woorden, maar via aanraking, gezichtsuitdrukking en aanwezigheid.
“We hebben een manier gevonden om met hem te zijn,” vertelde Emma. “Niet zoals vroeger, maar op een nieuwe manier die werkt.”
De kracht van nabijheid
Wat opvalt in de verhalen van mensen rond Bruce Willis, is de nadruk op liefde en rust. Er is geen strijd tegen wat niet meer kan. In plaats daarvan wordt er gekeken naar wat er nog wél is: momenten van herkenning, een glimlach, een hand vasthouden, samen in stilte zijn.
Voor zijn dochters is dat een leerproces geweest. Ze hebben moeten accepteren dat hun rol verandert: van kind naar verzorger, van herinneringen ophalen naar nieuwe rituelen creëren. Het vraagt volwassenheid, maar ook zachtheid.
Die houding wordt door velen als bewonderenswaardig gezien. Op sociale media spreken fans hun respect uit voor de manier waarop de familie met de situatie omgaat. Zonder drama, zonder publieke uitbarstingen – maar met openheid en menselijkheid.
Geen grote woorden, wel betekenis
Wat dit verhaal zo aangrijpend maakt, is juist het ontbreken van grote uitspraken. Niemand probeert de situatie mooier te maken dan hij is. Tegelijkertijd is er geen wanhoop. Het is een verhaal over aanpassen, over leven met wat er is, en over liefde die niet verdwijnt, ook als herkenning dat soms wel doet.
Bruce Willis was jarenlang een icoon op het scherm: sterk, charismatisch, onverzettelijk. In deze fase van zijn leven is hij dat op een andere manier geworden – als middelpunt van een familie die laat zien wat zorg, trouw en verbondenheid betekenen.
Een ander soort nalatenschap
Voor zijn dochters zal hun vader altijd meer zijn dan de z!ekte die hem nu beperkt. Hij blijft de man van hun jeugd, van films, van herinneringen die niemand hen kan afnemen. Tegelijk leren ze hem opnieuw kennen, in stilte, in kwetsbaarheid.
Die dubbele werkelijkheid is zwaar, maar ook verbindend. Het dwingt tot vertraging, tot aanwezig zijn in het moment. En misschien is dat wel de grootste les die deze periode met zich meebrengt.
Zoals een familievriend het verwoordt: “Ze r0uwen niet alleen om wat verdwijnt, maar vieren ook wat er nog is.”
Liefde zonder voorwaarden
In alles wat naar buiten komt over Bruce Willis en zijn familie, staat één ding centraal: liefde zonder voorwaarden. Niet afhankelijk van woorden, prestaties of herkenning. Gewoon er zijn, samen.
En misschien is dat, los van roem en carrière, uiteindelijk de meest menselijke rol die iemand kan spelen.