De politieke partijen in België ontvangen nog altijd een aanzienlijke hoeveelheid overheidsfinanciering, met belastinggeld als de belangrijkste bron van inkomsten. In 2024 ontving het politieke landschap gezamenlijk een recordbedrag van 108,7 miljoen euro aan subsidies, waarvan 83,7 miljoen euro rechtstreeks afkomstig was van de overheid. Dit betekent dat meer dan 77% van hun inkomsten uit publieke middelen komt, wat vragen oproept in tijden van besparingen en strengere overheidsmaatregelen.

Politieke partijen en overheidssubsidies

Volgens een recente studie van de KU Leuven ontvangen Belgische politieke partijen het grootste deel van hun inkomsten via directe subsidies van de overheid, waaronder dotaties en fractie- en parlementstoelagen.

Het is opvallend dat deze financiering het voor de partijen mogelijk maakt om hun structuren in stand te houden, terwijl burgers en andere sectoren vaak wel fors moeten inleveren. Politicoloog Bart Maddens wijst erop dat de partijen geen financiële offers brengen, zelfs niet symbolisch. Dit terwijl de publieke opinie steeds vaker van hen verlangt om ook in te binden.

Verlies van sponsors en de zoektocht naar privéfinanciering

Hoewel overheidsfinanciering een centrale rol speelt, zien we ook een verschuiving in de manier waarop sommige partijen proberen hun inkomsten te diversifiëren. Partijen zoals de PVDA en Vlaams Belang hebben meer geld weten te genereren uit privé-giften en nalatenschappen.

Vooral Vlaams Belang zag een opmerkelijke toename in privé-investeerders, met maar liefst 679.845 euro in 2024. Toch blijft privéfinanciering voor de meeste partijen een kleinere factor in hun totale budget.

Financiële kloven tussen partijen

Niet alle partijen zijn even afhankelijk van overheidsgeld. De PVDA haalt bijvoorbeeld meer dan de helft van haar inkomsten uit ledenbijdragen, wat het minder afhankelijk maakt van de overheid in vergelijking met bijvoorbeeld de N-VA, die nog altijd de rijkste partij is met een nettovermogen van 23,6 miljoen euro. Daartegenover staat DéFI, dat een negatief vermogen van -313.526 euro heeft.

De dubbele subsidie en de kosten van de democratie

Naast de directe subsidies ontvangen de partijen ook indirecte steun via de parlementaire werkingsmiddelen. De lonen van parlementariërs en fractiemedewerkers worden volledig door de belastingbetaler gedragen. Dit brengt de totale kosten van de politieke structuren in België op een ongekend hoog niveau. Het gezamenlijke nettovermogen van alle partijen in 2024 was 127,6 miljoen euro, maar deze cijfers tonen ook aan dat verkiezingscampagnes steeds duurder worden en dat de trend van een dalend vermogen zich doorzet.

In het licht van de stijgende kosten en de toegenomen afhankelijkheid van belastinggeld, is het duidelijk dat de financiering van politieke partijen een complex onderwerp blijft. Politieke partijen kunnen niet ontsnappen aan de publieke discussie over de noodzaak om hun financiën en uitgaven te herzien, vooral wanneer de overheid zelf met bezuinigingen te maken heeft.